Il Cinema Ritrovato – Herontdekkingen op het witte doek

Il Cinema Ritrovato, het jaarlijkse filmfestival in Bologna, is een paradijs voor cinefielen en liefhebbers van filmgeschiedenis. Het festival richt zich op gerestaureerde klassiekers, vergeten meesterwerken en films die buiten het commerciële circuit zijn gebleven. Veel van deze films zijn om verschillende redenen nooit eerder vertoond in landen zoals Nederland of België – simpelweg omdat ze buiten tijd, taal of geografie vielen.

Wat Il Cinema Ritrovato uniek maakt, is dat het niet alleen films toont, maar ook verdieping biedt: met context, historische achtergrond en esthetische beschouwingen die de films in een nieuw licht plaatsen.

En el balcón vacío (1961) – Een stille schreeuw van ballingschap

Een van de meest aangrijpende ontdekkingen tot nu is En el balcón vacío (On the Empty Balcony), een Mexicaans-Spaanse film uit 1961, geregisseerd door Jomí García Ascot. De film is gebaseerd op de persoonlijke herinneringen van María Luisa Elío, zijn vrouw, die als kind de Spaanse Burgeroorlog ontvluchtte. Haar ervaringen vormen het hart van de film – een poëtische reconstructie van trauma, herinnering en identiteit.

De film opent met een scène die onmiddellijk beklijft: een klein meisje ziet een revolutionair over de dakpannen vluchten, helpt hem, en ziet hoe hij vervolgens wordt verraden. De dreiging is alomtegenwoordig. Zelfs de goedgezinden dragen de schaduw van geweld.

We volgen Gabriela, het alter ego van Elío, van haar kindertijd in oorlogstijd-Spanje, via de vlucht naar Frankrijk, tot aan de ballingschap in Mexico. Wat ze meedraagt – het verlies van haar vader, het ontheemd zijn, het constante gevoel van vervreemding – wordt ingetogen maar krachtig verbeeld.

De laatste zin die blijft nazinderen

De film eindigt met een volwassen Gabriela, die ronddwaalt in haar verlaten ouderlijk huis. In een moment van diepe wanhoop en verwarring fluistert ze, met tranen in haar ogen:

"Help me, want ik weet niet waarom ik zo veel ben gegroeid."

Het is een zin die alles samenvat: de verscheurdheid tussen verleden en heden, tussen kind zijn en volwassen worden in tijden van geweld en verlies. Deze ene zin maakt En el balcón vacío tot veel meer dan een historische film; het is een tijdloos portret van wat het betekent om een balling te zijn. Wat het is om een kind te zijn die doordenkt, tot het pijn doet. 

Waarom deze film en dit festival ertoe doen

In een tijd waarin migratie, oorlog en identiteit brandend actuele thema’s zijn, biedt een film als En el balcón vacío niet alleen inzicht in het verleden, maar ook in onze huidige wereld. Festivals als Il Cinema Ritrovato zorgen ervoor dat deze films – en de verhalen die ze dragen – blijven bestaan, gezien worden, en blijven resoneren.